در اواخر دولت سابق، مدیران حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور به این نتیجه رسیدند که با توجه به عقب ماندن ایران در زمینه دانش فنی «دسترسی اطلاعات بر بستر فیبرنوری»، از کشورهای در حال توسعه منطقه همچون ترکیه، پاکستان و...، بخش خصوصی به لحاظ تکنیکی و همچنین بضاعت مالی توانایی عهده دار شدن اجرای پروژه ای در اندازه های «ملی» را ندارند.

وایمکس نیوز- از طرفی حضور مستقیم دولت به عنوان مجری طرح، مثلا درگیر کردن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به طور مستقیم در پروژه ای که مجری آن باید به لحاظ ساختار اداری و توان عملیاتی از چابکی و تحرک بالایی که مختص بخش خصوصی است، بی فایده به نظر می رسید. پیش تر دولتی ها در بخش های گوناگون برای پیشبرد پروژه های کلان امتحان خوبی پس نداده بودند، بروکراسی درهم تنیده، عدم برخورداری از انگیزه لازم برای انجام اموری در این ابعاد در نیروی انسانی درگیر کار و علل و عوامل متعدد دیگر، مسوولان وقت را به این نتیجه رساند، حال که نه بخش خصوصی حاضر است به پروژه «FTTx» به دلیل سرمایه بر بودن از یکسو و دیربازده بودن از سوی دیگر ورود کند و بخش دولتی هم فاقد شرایط لازم برای انجام این مهم است؛ لذا باید طرحی نو درانداخت. به ویژه که پیش تر دولت وقت به سرعت سمت واگذاری بسیاری از شرکت ها و سازمان های دولتی (البته به جای دولتی بهتر است از معنای اخص آن یعنی قوه مجریه نام ببریم) به بخش خصوصی (که اگر عمومی اش بنامیم به واقعیت نزدیک تر است) پیش می رفت. سرعت واگذاری ها نیز چنان بود که برای مثال هنوز که هنوز است درباره چگونگی و کم و کیف واگذاری برخی «شرکت» های بزرگ حرف و حدیث های بسیاری در محافل رسانه ای و سیاسی مطرح است.
طرح نویی که مسوولان وقت درصدد درانداختن اش بودند، این بود که کنسرسیومی «حکومتی-حاکمیتی» تشکیل دهند تا مامور شود شرکتی با ساختار موسسه ای خصوصی تاسیس کند به طوری که هم از چابکی، انگیزه، قابلیت و ویژگی هایی که لازمه اجرای پروژه ای ملی هست نظیر شرکتی خصوصی، برخوردار باشد و هم به لحاظ مالی توسط کنسرسیوم تشکیل دهنده به گونه ای حمایت شود که از عهده چنین مهمی برآید.
 ایرانیان نت متولد می شود
بعد از کش و قوس های بسیار در سال 90 بر کاغذ و سال بعد در ساختمانی استیجاری اپراتور چهارم موسوم به «ایرانیان نت» متولد شد. مسوولانی که مبتکر تشکیل ایرانیان نت بودند، با توجه به دو مزیت شرکت جدیدالتاسیس نسبت به نهادهای دولتی و همچنین بخش «خصوصی»، با اطمینان خاطر در سخنرانی ها و گفت وگو با رسانه ها وعده های بسیاری درباره اجرای پروژه دسترسی با فیبرنوری دادند. لازم به ذکر است که ماموریت مشخص شده به عنوان «تکلیف» شرکت فوق، اجرای پروژه FTTx در هفت کلانشهر کشور (که از سال 93 کلانشهر رشت هم به آنها افزوده شد) بوده است. در عمل اما، متولی و مجری «انحصاری» این «پروژه ملی» یک متر کابل در دل کوچه و خیابان های تهران، کرج، قم، شیراز، اهواز، اصفهان و تبریز نگذاشت تا پروژه ای استراتژیک از خوابی سنگین بیدار شده، بلکه فاصله بعید ایران مان در این زمینه نسبت به ترکیه، امارت متحده عربی، رژیم صهیونیستی و ... کاهش یابد!
شرکتی که عنوان پرطمطراق «اپراتور چهارم» را یدک می کشید، در عصر دولت «مهرورز» دکتر احمدی نژاد دو مدیرعامل و چند تغییر در هیات مدیره به خود دید، اما تنها رخداد مهم در این کمپانی، با آن کنسرسیوم قدرتمندِ بالای سرش، صرفا نقل مکان از ساختمان استیجاری به ساختمان اجاره ای دیگر بود؛ درحالی که وعده هایی مانند آغاز سرویس دهی تا فلان و بهمان تاریخ از چهارصد هزار پورت تا یک میلیون پورت در گوش ها طنین انداز بود. حتی بعد از تغییر دولت و آمدن سومین مدیرعامل، تیم مدیریتی اصلاح شده ایرانیان نت، بجای آنکه به آنچه در زمین قرار بود اتفاق بیفتد که به دلایل موجه و ناموجه نیفتاد، بنگرد، با نگاه به محاسبات روی کاغذ، ماه های اول روی کار آمدن شان در همان حال و هوای غیرواقعی و خودساخته پیشینیان خویش سیر کرده و مدتی در شیپور همان وعده ها، بدون ریشه یابی علل و عوامل ناکامی مدیران سابق، می دمیدند!
 تدبیر و امید آمد
دولت برآمده از آرای اکثریت ملت که بر سر کار آمده بود تا با قوه «تدبیر» و اکسیر «امید» بر شریان تمامی ارکان اجرایی خرد و کلان کشور بدمد. در حوزه آی تی، مدیریت عالیه اش بر عهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با حضور دیپلماتی کهنه کار در راسش قرار گرفت. وزیری که احتمالا وقتی پرونده پروژه «انتقال اطلاعات بر بستر فیبرنوری» توسط شرکتی که به وسیله اسلافش به همین منظور تشکیل شده بود را ورق زد و به عینه دید آنچه طی دو-سه سال بر کاغذ نقش بسته بود، در کف خیابان های کلانشهرها به منصه ظهور نرسیده است، طبعا فکری که به ذهنش خطور کرد، انحلال شرکت متولی این طرح ملی بود. اما پس از مدتی، ذهنیت اصلاحیِ واقع گرایانه جای تفکر انحلال گرایانه و دگرگون سازیِ مبتنی بر احساس ناخرسندی از عدم پیشرفت کار را گرفت.
بر این اساس، خیلی زود دستورات روشنی در ارتباط با اصلاحات مدیریتی در اپراتور چهارم صادر شد و خطوط روشنی نیز برای مدیرعامل تازه بر کرسی نشسته ترسیم شد. مدیری که حدود دو دهه از سه دهه سابقه کارش به مدیریت در اینجا و آنجا، همچون شش سال مدیرعاملی و رییس هیات مدیره شرکت مخابرات گیلان و... گذشت. مدیریت جدید و کنسرسیوم مالک اپراتور بر آن شدند تا ابتدا به رغم پشتیبانی کنسرسیومی متشکل از قدرتمندترین بنگاه های اقتصادی کشور و برخورداری از امتیاز یک دوره «حفاظت پنج ساله» که سرویس دهی در کلانشهرها را منحصرا در اختیار این شرکت قرار می داد، به آسیب ‍شناسی علل و عوامل ناکامی شرکت ایرانیان نت بپردازند.
واقعیتی انکارناپذیر، رویه مدیریت کنونی اپراتور چهارم است که به جای فرافکنی و پیروی از سنت رذیله ثبت تمامی کامیابی ها به نام خویش و سند زدن همه شکست ها به نام گذشتگان، کوشیدند دریابند موانع و مشکلات واقعی پیش روی اپراتوری با کارکرد زیرساختی و تاسیس شده برای ماموریتی مشخص و از پیش تعیین شده چه بوده است. نگارنده چند جلسه ای پای سخنان مدیران ایرانیان نت به ویژه شخص مدیرعامل این شرکت محسن باقری چناری نشست. مدیرعامل این شرکت خیلی صریح پرده از واقعیت هایی برداشت که بسیاری از منتقدان ازجمله خودم، پیش از این هرگز بدان ها نیندیشیده بودیم.
اجرای پروژه ای با ابعادی گسترده که طی آن قرار است یکی از جدیدترین دستاوردهای دانش فنی بشر در حوزه آی تی، با عنوان دسترسی اطلاعات بر بستر فیبرنوری در ایران عملیاتی شود اما دانش و تجهیزات لازم برای پیشبرد این طرح، فقط در اختیار چند کشور انگشت شمار در جهان قرار دارد، طرحی که برای اجرایش باید به سرعت و بی وقفه هزینه کرد و برای بازگشت اصل سرمایه و سود حاصله سال ها منتظر ماند، تصور کنید چنین پروژه ای دارای کاربردهای نظامی هم باشد و تقریبا همزمان با آغاز به کار شرکت متولی اجرای پروژه، تحریم های ظالمانه بین المللی نیز تمام شوون اقتصادی، اجتماعی و غیره کشورمان را تحت تاثیرات مخرب قرار داده و از سویی بخشی از کنسرسیوم تشکیل دهنده این شرکت، به دلیل «حکومتی-حاکمیتی» بودن، چنان از تحریم ها متضرر شده باشند که دست شان برای سرمایه گذاری گسترده، فراتر از پرداخت قدرالسهم سهام شان بسته شود. از طرفی تحریم هایی که به خاطر ایجاد محدودیت در نقل و انتقالات پولی از طریق شبکه بانکی، حتی واردات دارو و شیر خشک را با مشکل مواجه کرده بود، طبعا ورود دانش، تکنولوژی، تجهیزات و همچنین جلب و جذب سرمایه گذار و سرمایه از آن سوی مرزها را برای اجرای چنین پروژه زیرساختی ناممکن ساخت که در عمل نیز چنین شد.
 طلسم شکست
با وزیدن نسیم «امید» ناشی از «تدبیر» دولتمردان «مدبر» کشورمان، می توان گام برداشتن مدیریت ایرانیان نت به سمت جلو و استفاده بهینه از فضای «پسابرجام» را به عینه ملاحظه کرد. با افتتاح آغاز عملیات در تهران (نمایشگاه بین المللی) و همچنین در کرج طی بهار 94، عاقبت طلسم بی عملی «تحمیلی» شکسته شد. هرچند در سطح محدود، اما بالاخره در دو کلانشهر، شرکت مذکور توانست به مرز سرویس دهی برسد. با نظم بخشیدن در دریافت قدرالسهم از سهامداران، مدیریت اپراتور چهارم موفق شد به حدی از تمکن مالی دست یابد تا مِلکی چند هزار متری واقع در غرب تهران که کاربرد مخابراتی داشته را با قیمتی مطلوب خریداری کند. از طرفی ایرانیان نت در داخل و خارج از کشور با حضور در نمایشگاه ها، همایش ها و سمینارهای تخصصی، خود را در معرض دیدگان و ارزیابی سرمایه گذاران داخلی و خارجی قرار داد. خودنمایی در اغلب موارد صفتی نکوهیده است اما نه در عرصه اقتصادی و تجارتی، شرکتی که در نیمه سال 92 علل وجودی اش در ذهن و اندیشه موسسانش در حال رنگ باختن بود، دو سال بعد از آن، یعنی در سال 94، موفق شد خود را چنان مستعد جذب سرمایه گذاری بنمایاند که نظر یکی از کمپانی های بزرگ را به خود جلب کند. کمپانی معظمی که در بیست کشور جهان فعالیت دارد و به عنوان شرکتی «چند ملیتی» در حوزه آی سی تی و آی تی در سطح جهان مطرح است.
 نتایج تغییر و تحول سه ساله
در سایه مدیریت باقری چناری که از جانبازان بالای پنجاه و پنج درصد جنگ تحمیلی نیز هست و تیم مدیریتی تحت امرش و همچنین کوشش کارشناسان، تکنیسین ها و پرسنل تنها اپراتور غیرموبایلیته کشور، براساس آخرین اخبار «غیررسمی» علاوه بر تمدید یک دوره «حفاظت» پنج ساله دیگر، می توان شرکت خدمات ارتباطی الکترونیکی ایرانیان نت را در سال 96، یعنی سه سال پس از آنکه دولت به همراه «مجمع شرکت» تصمیم به تعیین تکلیف این اپراتور گرفتند و ابتدا هم از اصلاح تیم مدیریتی اش، نوسازی را آغاز کردند، از شرکتی که ظن انحلالش در بسیاری از اذهان گمانه زده می شد زیرا بنا به دلایل موجه و ناموجه در عمل هیچ گام عملی در راستای تکالیف تعیین شده اش بر نداشته بود، به زودی اپراتوری در حوزه آی تی کشور را پیش رو خواهیم داشت که در مِلک چند هزار متری تحت تملک خودش، در غرب پایتخت مستقر شده و یکی از مراکزش را (در کرج) راه اندازی کرده و به اتکای سهامداران داخلی و خارجی با دسترسی به آخرین تکنولوژی روز دنیا و سرمایه ای که لازمه زیست در این عرصه هزینه بر است، با استفاده از دومین دوره حفاظتش، شکاف موجود در حوزه دسترسی اطلاعات بر بستر فیبرنوری، بین میهن مان با سایر کشورهای در حال توسعه منطقه و جهان را به سرعت پر خواهد کرد.
نتیجه ماه ها مذاکره و چانه زنی دیپلمات های سختکوش ، هر از چند ماه، آزادسازی چند صد میلیون دلار از پول های متعلق به خودمان است. بنابراین اگر با تدابیر به کار گرفته شده و تمهیداتی همچون تمدید یک دوره حفاظت پنج ساله دیگر، این امید عاقبت به واقعیت بپیوندد که انتقال اطلاعات بر بستر فیبرنوری در کلان شهرها و سپس بقیه مناطق میهن مان تحقق یابد، باید به تمامی عوامل و عناصر ذی مدخل در این مهم دست مریزاد گفت که توانستند از هیچ، همه چیز ساخته و صدها میلیون دلار سرمایه را به طور مستقیم به چرخه اقتصاد ملی مان وارد کرده و از قِبل راه اندازی این پروژه در کلان شهرها شاهد بهره وری اقتصادِ در حال توسعه مان، در حد میلیاردها دلار خواهیم بود.

منبع: فناوران