واکاوي وعده‌اي ديگر از وزير سابق وزارت ارتباطات
وايمکس نيوز- زماني‌که قوانين و مقررات مصوب در کشور به درستي اجرا نمي‌شود و تبعات آن دامن هيچ نهاد و مديري را نمي‌گيرد، انتظار بازخواست مديري براي مطرح کردن يک وعده، کاري عبث و بيهوده است. اما اين مساله نافي چشم بستن بر وعده‌هايي که گاه شکل دروغ و فريب به خود مي‌گيرند نيست.
ضمن آنکه** اگرچه مديراني که از نهادي مي‌روند اصولا ديگر هرگز پشت سر خود را هم نگاه نمي‌کنند و وقعي به انتقادات نمي‌گذارند، اما ثبت و پيگيري اين وعده‌ها باعث شکل‌گيري عملکرد و شناخت بهتر از چهره برخي مسوولان است تا در آينده شايد در برخي انتصابات، خاطره آنها از ذهن‌ها پاک نشود. اين حداقل کاري است که پيگيري‌هايي از اين دست دارد و يکي از وظايف رسانه‌ها نيز همين است. **
به همين منظور اين هفته سراغ يکي ديگر از طرح‌هاي بلاتکليف و نيمه‌تمام حوزه ICT کشور رفتيم تا چند هدف را محقق کنيم. نخست آنکه مانع فراموشي عملکرد مديران، طرح‌ها و وعده‌ها شويم. دوم آنکه تبعات بلاتکليفي پروژه‌ها براي کشور را گوشزد کنيم. سوم آنکه به مديران جديد خاطرنشان شود که براي تعيين تکليف اين پروژه‌ها البته در صورت تمايل! اقدامي کنند؛ چراکه به واسطه برخي روابط و ساختارهاي معيوب و شيوه عمل، نهادهاي نظارتي اصولا پيگير اجراي الزامات قانوني نيستند و چهارم آنکه مديران جديد از تعريف پروژه‌هاي جديد قبل از ساماندهي به پروژه‌هاي بلاتکليف قبلي خودداري کنند تا کشور و حوزه ICT را بيش از پيش دچار انحراف و صدمه نکنند.
با اين مقدمه ضروري اما به يکي از پروژه‌هاي مهم و همچنان لاينحل کشور مي‌پردازيم تا سرنوشت اپراتور چهارم فيبرنوري يعني شرکت ايرانيان‌نت و پروژه نيمه‌کاره‌اش مشخص شود.
تاريخچه کوتاه از پروژه، سهامداران و اهداف
شرکت ارتباطات زيرساخت به نمايندگي از وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات و دولت در حال حاضر 20 درصد سهام شرکت ايرنيان‌نت را در اختيار دارد. شرکت‌هاي گسترش الکترونيک سينا، گسترش الکترونيک مبين ايران، فناوران توسعه ارتباطات پايوران و صندوق بازنشستگان کارکنان صنعت نفت نيز صاحب 80 درصد باقي‌مانده سهام اين شرکت هستند.
در اين ميان شرکت گسترش الکترونيک سينا هلدينگ تخصصي فاواي بنياد مستضعفان انقلاب اسلامي است، شرکت گسترش الکترونيک مبين ايران نيز خود يکي از سهامداران شرکت مخابرات ايران است و صندوق بازنشستگان کارکنان صنعت نفت هم از سال 79 توسط شرکت نفت راه‌اندازي شده است. به اين ترتيب بايد گفت اگرچه شرکت ايرانيان‌نت شايد روي کاغذ يک شرکت نيمه خصوصي قلمداد شود، اما با توجه به سهامداران آن در بهترين حالت يک شرکت نيمه‌دولتي- نيمه‌خصولتي است.
اپراتور چهارم يا همان ايرانيان‌نت با هدف پياده‌سازي و بهره‌برداري از شبکه فيبرنوري، فعاليت خود را از دي ماه سال 1391 آغاز کرده است.
در زمان تاسيس به اين شرکت که انحصار ايجاد فيبر در کشور را در اختيار دارد، براي ايجاد و بهره‌برداري از شبکه‌هاي انتقال داده نوري و دسترسي کاربران با استفاده از فيبرنوري 18 ماه فرصت داده شد که البته با وجود گذشت نزديک به پنج سال هنوز خبري از خروجي مطابق با تعهدات نيست.
در همان ابتداي امر قرار شد ايرانيان‌نت پياده‌سازي شبکه فيبر نوري در کشور را آغاز کرده و در فاز اول هفت شهر تهران، مشهد، شيراز، اصفهان، تبريز، کرج و قم به شبکه فيبر نوري مجهز شوند که البته فاز اول محقق نشد و اواخر دولت قبل و در زمان تصدي واعظي بر وزارت ارتباطات بعد از نزديک به پنج سال ايرنيان‌نت در اقدامي جديد و با ترکيبي جديد 49 درصد سهام خود را به MTN واگذار کرد تا شايد با کمک اين شرکت خارجي موفق به انجام تعهدات خود شود. اين اقدام البته اگرچه در آن زمان در جلسه‌اي با حضور وزير وقت ارتباطات و در سالن وزارت ارتباطات مطرح شد، اما همچنان خروجي مشخصي نداشته است.
بديهي است در صورتي که شبکه دسترسي از طريق فيبر نوري ايجاد شود، ظرفيت دسترسي کاربران نهايي به اينترنت در کشور افزايش يافته و کاربران از طريق اين شبکه مي‌توانند دسترسي مناسب‌تري به شبکه ملي اطلاعات داشته باشند که البته با وجود وعده‌هاي مکرر مطرح شده تاکنون اين امر محقق نشده است.
انتقاد وزير سابق از وضعيت طرح
اواخر سال 95 محمود واعظي وزير وقت وزارتخانه ارتباطات و فناوري اطلاعات براي چندمين بار به انتقاد تلويحي از عملکرد اپراتور فيبر نوري پرداخت.
واعظي در پاسخ به سوالي درباره آخرين وضعيت اپراتور چهارم ارتباطي در اواخر اسفند 95، اظهار کرد: متاسفانه طبق آنچه در پروانه اپراتور چهارم مورد اشاره قرار گرفته، شرکت ايرانيان‌نت تاکنون موفق نبوده است.
وي در ادامه به بررسي دلايل ناکامي اپراتور فيبر نوري در تحقق وظايفش پرداخته و گفت: **افرادي که اين پروانه را گرفتند، فکر نمي‌کردند براي ايجاد شبکه فيبر نوري در کشور چنين سرمايه‌گذاري عظيمي لازم باشد. سرمايه اجراي اين طرح در داخل کشور براي شرکت مربوطه وجود نداشت و در دوره تحريم هم اين امکان نبود که اپراتور چهارم بتواند از حضور سرمايه‌گذاران خارجي بهره بگيرد.**
واعظي در اين مقطع تاکيد داشت که پيشنهاد وزارت ارتباطات به اپراتور فيبر نوري اين بوده است که براي ايجاد شبکه در ساير شهرها با شرکت‌هاي مختلف حوزه از جمله شرکت‌هاي FCP کار را دنبال کند.
نظر وزير فعلي راجع به طرح
محمدجواد آذري‌جهرمي در اواسط فروردين ماه امسال و در حالي که هنوز وزير نشده و مديرعامل شرکت زيرساخت در وزارت ارتباطات بود در جريان جزييات اين پروژه قرار داشت. وي در همين مقطع درباره آخرين وضعيت پروژه اپراتور چهارم ارتباطات براي اتصال به شبکه فيبر نوري به منازل کشور که شرکت ارتباطات زيرساخت يکي از سهامداران آن شمرده مي‌شود، گفت: اجراي پروژه دسترسي فيبر نوري منازل (FTTH) نيازمند سرمايه‌گذاري بسياري است که زمان بازگشت سرمايه‌گذاري آن طولاني‌مدت است؛ به همين دليل شاهد هستيم که سرمايه‌گذاران و سهامداران اين مجموعه موفق به اجراي اين پروژه نشده‌اند.
جهرمي با ذکر اينکه حتي اپراتورهاي ارتباطي که از سال گذشته مجوز فعاليت در پروژه فيبر نوري را گرفتند نيز به رغم ادعاهايي که براي سرمايه‌گذاري داشته‌اند، اما تاکنون موفق به ايجاد اين شبکه نشده‌اند، گفت: هم‌اکنون در خصوص اپراتور چهارم ارتباطات يک مجموعه خارجي اظهار آمادگي براي حضور و توسعه اين پروژه کرده، اما براي آن شروطي را گذاشته است.
وي با بيان اينکه مشکل اين پروژه نبود نقدينگي نيست بلکه بازدهي ديرهنگام آن است، گفت: سرمايه‌گذار خارجي از ما خواسته که تضمين بازگشت سرمايه داشته باشيم و دوره سرمايه‌گذاري آن را گارانتي کنيم؛ چراکه سرمايه‌گذاري در اين پروژه پرريسک است.
معاون وزير ارتباطات گفت: هم اکنون اين موضوع در حال بررسي در کميسيون تنظيم مقررات ارتباطات است تا بررسي کنيم که آيا اجازه سرمايه‌گذاري با تضمين مدنظر شرکت خارجي را بدهيم يا آنکه به وضعيت فعلي و بدون اجراي اين پروژه ادامه دهيم.
وي افزود: اين شرکت خارجي درخواست دارد که براي هر شهري که مي‌خواهد شبکه دسترسي فيبر نوري منازل را ايجاد کند، يک دوره گارانتي به وي داده شود و بازگشت سرمايه آن تضمين شود. به همين دليل زماني که اين موضوع در کميسيون تنظيم مقررات ارتباطات مصوب نشود، قراردادي با آن بسته نخواهد شد.
تفاهم‌نامه‌اي که روي کاغذ ماند
**محمود واعظي يکي از مديران دولتي رکورددار در زمينه امضاي تفاهم‌نامه در ميان تمامي وزراي ارتباطات و حتي تمامي وزراي کشور است. يکي از اين تفاهم‌نامه‌هايي که در واپسين روزهاي مانده به انتخابات رياست‌جمهوري امضا شد و همان موقع نيز شائبه انتخاباتي و تبليغاتي بودن آن در همين هفته‌نامه مطرح شد تفاهم‌نامه سرمايه‌گذاري خارجي در شرکت ايرانيان‌نت بود.**
موضوعي که تيتر درشت بسياري از رسانه‌هاي حامي دولت شد و از آن با عناوين متعدد همچون سرمايه‌گذاري 750 ميليون دلاري ياد شد!
اواسط ارديبهشت ماه امسال بود که به رسانه‌ها اين‌طور گفته شد که سرمايه‌گذاري شرکت خارجي MTN در پروژه فيبر نوري ايرانيان‌نت با امضاي تفاهم‌نامه‌اي بين وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات و اين شرکت انجام شد.
بر اين اساس ظاهرا طي تفاهم‌نامه‌اي بين وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات و شرکت MTN، قرار شد اين شرکت سرمايه‌گذاري 300 ميليون دلاري به صورت مستقيم براي پروژه فيبر نوري در هشت کلان شهر ايران انجام دهد.
محمود واعظي وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات در آن زمان، پس از امضاي اين قرارداد پشت درهاي بسته، درباره آن گفت: نزديک به دو سال مذاکره براي سرمايه‌گذاري خارجي در شرکت ايرانيان‌نت انجام شد تا پروژه فيبر نوري در هشت کلان‌شهر و به منازل، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگي، تجاري اجرا شود که سند اين سرمايه‌گذاري امضا شد.
وي همچنين با بيان نحوه سرمايه‌گذاري شرکت MTN اظهار کرد: 300 ميليون دلار سرمايه‌گذاري مستقيم و 450 ميليون دلار فاينانس براي ايجاد FTTX در مناطق مختلف صورت گرفته است که در آينده نزديک تحول خوبي ايجاد خواهد کرد.
واعظي درباره نحوه سرمايه‌گذاري در اين پروژه توضيح داد: ايرانيان‌نت شرکتي است که بايد همه شهرهاي ايران را پوشش دهد. هشت شهر از کل شهرها انتخاب شده که 49 درصد شريک خارجي و 51 درصد سهامدار ايراني است.
تفاهم‌نامه‌اي که امضا شد اما ...
**سه ماه بعد که آب‌ها از آسياب افتاد و در حالي‌که در خبرها اعلام شده بود اين تفاهم‌نامه به امضا رسيده است، محمود واعظي اين بار به عنوان يک مطالبه‌گر در صحنه حاضر شد و اعلام کرد: موافقت‌نامه با MTN به‌زودي نهايي مي‌شود!**
واعظي اواخر مرداد ماه امسال اما به جاي مشخص کردن نتيجه خبر همکاري و توافقات صورت گرفته بار ديگر از تداوم مذاکره با شرکت MTN آفريقاي جنوبي براي حضور در اجراي پروژه فيبر نوري در هشت کلان‌شهر ايران خبر داد و باز هم وعده داد: موافقت‌نامه صاحبان سهام به زودي نهايي خواهد شد.
واعظي در اين مقطع همچنين اظهار کرد: مقدمات حضور شرکت امتيان آفريقاي جنوبي به عنوان سرمايه‌گذار خارجي در پروژه فيبر نوري با همکاري شرکت‌هاي داخلي در حال انجام و روند کار راضي‌کننده است.
وي حتي تاکيد کرد که موافقت‌نامه‌اي که بايد در اين باره بين صاحبان سهام امضا شود در يکي دو هفته آينده جمع‌بندي شده و سند نهايي نيز کامل خواهد شد.
واعظي همچنين بارديگر يادآور شد که مقرر شده است شرکت امتيان 750 ميليون دلار سرمايه‌گذاري در پروژه فيبرنوري انجام دهد که نزديک به 300 ميليون دلار آن به صورت مستقيم و 450 ميليون دلار آن به صورت غيرمستقيم خواهد بود.
وزير ارتباطات آن زمان همچنين پروژه کشيده شدن فيبر نوري به هشت کلان‌شهر با همکاري سرمايه‌گذار خارجي را کاري مثبت و ماندگار براي کشور عنوان کرد؛ کاري که صد البته همچنان نيز به نتيجه ننشسته است.
همه‌چيز به فراموشي سپرده شد
**تفاهم‌نامه‌اي که با هياهوي بسيار و البته پشت درهاي بسته و قبل از انتخابات رياست‌جمهوري امضا شد، همان‌طور که پيش‌بيني کرده بوديم، حالا مي‌رود تا در فهرست بلند‌بالاي طرح‌هاي بلاتکليف و روبه فراموشي کشور قرار گيرد.**
حالا هيچ‌جا، هيچ خبري از آخرين وضعيت سرمايه‌گذار خارجي اپراتور چهارم و سرنوشت اجرا و پيشرفت پروژه عظيم، مهم و کليدي فيبر نوري در کشور نيست.
واعظي نيز در سمت جديدش به عنوان مسوول دفتر رييس‌جمهور با مسايل و دغدغه‌هاي متفاوتي رو‌به‌رو است و هيچ اظهارنظري در خصوص سرانجام سرمايه‌گذاري امتيان و سرنوشت فيبر نوري که ايرانيان‌نت قرار بود ايجاد کند انجام نداده است. وزير جوان ارتباطات نيز فعلا سرگرم پاسخگويي به نظرات کاربران اينترنت و رفع مشکل آنها براي دسترسي به بازي‌هاي رايانه‌اي خارجي، قيمت اينترنت، طرح رجيستري و غيره است.
لذا اين‌طور که به نظر مي‌آيد سرنوشت اپراتور چهارم يا اپراتور فيبر نوري نيز حالا به فهرست عريض و طويل طرح‌هاي بي‌سرانجام وزارت ارتباطات در دهه اخير اضافه شده و البته سوژه‌اي براي پيگيري.
منبع: عصر ارتباط