هفته گذشته گزارش مشروحي از آخرين وضعيت و وعده‌هاي پيرامون اپراتور فيبر نوري که از آن با نام اپراتور چهارم نيز نام برده مي‌شود، منتشر کرديم.
وايمکس نيوز- اين گزارش حدود سه ماه قبل تهيه شده بود و در نوبت انتشار قرار داشت، نظر به اهميت موضوع و گذشت يک‌سال از وعده‌هاي قبلي محمود واعظي، وزير پيشين ارتباطات، تلاش کرديم تا به بررسي بيشتر سرنوشت اين پروژه ملي بپردازيم. اگرچه شرکت ايرنيان‌نت به‌عنوان مجري اين پروژه امکان پاسخگويي و ارايه اطلاعات بيشتر را نداشت، بنابراين از طرق ديگر به بررسي ماجرا پرداختيم.
اپراتور فيبر نوري يا اپراتور چهارم، پنج سالي مي‌شود که قرار است فيبر نوري در کشور ايجاد کند و البته با مشکلاتي که در اين سال‌ها پيش آمده همچنان موفق به انجام اين کار نشده است.
18 ارديبهشت‌ماه سال جاري بود که شرکت ايرانياننت و MTN با حضور محمود واعظي، وزير وقت ارتباطات، پشت درهاي بسته توافقنامه‌اي امضا کردند که به‌نظر مي‌رسيد نقطه پاياني اين شرکت براي غلبه بر چالش‌هاي مالي و فني پيش رويش باشد. اگرچه شائبه تبليغاتي و انتخاباتي بودن امضاي اين توافقنامه را در همان زمان نيز مطرح کرديم، ليکن ظاهرا تغيير کابينه و تغيير سياست‌ها از يک‌سو و گران شدن ناگهاني دلار از سوي ديگر، سرنوشت اپراتور فيبرنوري را وارد دوره ديگري از سکوت و سکون کرده است.
آن‌طور که محمود واعظي گفته بود، به‌موجب توافقنامه ايرانياننت و MTN قرار بود 750 ميليون دلار سرمايه‌گذاري مستقيم و غيرمستقيم براي ايجاد شبکه فيبر نوري طي چهار سال در هشت کلانشهر صورت گيرد. اگرچه واعظي در دوره وزارتش هر از گاهي سرنوشت اين پروژه را پيگيري مي‌کرد، اما با اين وجود به‌نظر مي‌رسد اين توافقنامه با تغييرات در کابينه و وزارت ارتباطات شکل ديگري به خود گرفته است.
محمدجواد آذري جهرمي پس از انتصاب به‌عنوان وزير ارتباطات، تا کنون سخني درباره پروژه اپراتور چهارم و سرنوشت آن نگفته است. برگزار نشدن جلسه يا خبري از حضور مديران و سهامداران شرکت ايرانياننت با وزير ارتباطات و همچنين عدم ارايه گزارشي از سرنوشت اپراتور فيبر نوري در ايام دهه فجر در گزارش‌هاي مرسوم وزارت ارتباطات (با وجود يک افتتاحيه در کرج از سوي شرکت ايرانياننت)، از ديگر مواردي است که شايعات و زمزمه‌هاي تغيير رويکردها و برنامه‌هاي وزير جديد ارتباطات به اين پروژه را تقويت مي‌کند.
فارغ از نامشخص‌بودن رويکرد وزير ارتباطات به اپراتور فيبر نوري به‌نظر مي‌رسد توافق اوليه ايرانياننت و MTN نيز دستخوش چالش‌هايي شده است که نوسان و گراني نرخ دلار يکي از مهم‌ترين و محتمل‌ترين اين چالش‌ها محسوب مي‌شود.
اگرچه دوره بازگشت سرمايه در اين پروژه سنگين، چيزي حدود 10 سال تخمين زده مي‌شود که همين موضوع جذابيت لازم براي سرمايه‌گذاران را کاهش داده و حاضر به پذيرش ريسک‌هاي احتمالي نيز نيستند.
از اين‌رو شنيده مي‌شود که شرکت MTN آفريقاي جنوبي نيز اگرچه موافقت اوليه خود براي سرمايه‌گذاري در اين پروژه را اعلام کرده، اما اکنون تضمين‌هاي بيشتر و جديدي براي ورود به اين پروژه خواسته است؛ موضوعي که در صورت صحت، نيازمند مجوز و دريافت تاييدهاي لازم از سوي دولت و مشخصا وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات است.
تاريخچه شرکت ايرانياننت
شايد بد نباشد بار ديگر به ترکيب سهامداران ايرانياننت توجه کنيم. شرکت ارتباطات زيرساخت به نمايندگي از وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات و دولت در حال حاضر 20 درصد سهام شرکت ايرنيان‌نت را در اختيار دارد. شرکت‌هاي گسترش الکترونيک سينا، گسترش الکترونيک مبين‌ايران، فناوران توسعه ارتباطات پايوران و صندوق بازنشستگان کارکنان صنعت نفت نيز صاحب 80 درصد باقي‌مانده سهام اين شرکت هستند.
در اين ميان شرکت گسترش الکترونيک سينا، هلدينگ تخصصي فاواي بنياد مستضعفان انقلاب اسلامي است. شرکت گسترش الکترونيک مبين‌ايران نيز خود يکي از سهامداران شرکت مخابرات ايران است و صندوق بازنشستگان کارکنان صنعت نفت هم از سال 79 توسط شرکت نفت راه‌اندازي شده است. به اين ترتيب بايد گفت اگرچه شرکت ايرانياننت شايد روي کاغذ يک شرکت نيمه‌خصوصي قلمداد شود، اما با توجه به سهامداران آن در بهترين حالت يک شرکت نيمه‌دولتي- نيمه‌خصولتي محسوب مي‌شود.
اپراتور چهارم يا همان ايرانياننت با هدف پياده‌سازي و بهره‌برداري از شبکه فيبر نوري، فعاليت خود را از دي‌ماه سال 1391 آغاز کرده است.
در همان ابتداي امر قرار شد ايرانياننت پياده‌سازي شبکه فيبرنوري در کشور را آغاز کرده و در فاز اول هفت شهر تهران، مشهد، شيراز، اصفهان، تبريز، کرج و قم به شبکه فيبر نوري مجهز شوند که البته فاز اول محقق نشد.
در ابتداي امر تاکيد مجريان پروژه بر اين بود که زيرساخت‌هاي ساخته‌شده توسط نهادهاي نظامي، انتظامي و دولتي را که به‌صورت اختصاصي کشيده شده به يکديگر متصل کند تا هزينه‌هاي انجام پروژه را کاهش داده و در زمان کوتاه‌تري به نتيجه برسد. به‌زودي اما مخالفت نهادهاي مذکور و حتي شرکت‌هايي مانند راه‌آهن با به‌اشتراک‌گذاشتن زيرساخت‌هايشان به دلايل امنيتي باعث شد تا در عمل امکان استفاده از زيرساخت‌هاي موجود منتفي شود.
باتوجه به هزينه‌هاي هنگفت ايجاد زيرساخت فيبرنوري در سراسر کشوري پهناور همچون ايران بهترين تصميم براي ايجاد زيرساخت فيبرنوري در کشور استفاده از سرمايه‌گذار توانمند خارجي به‌نظر مي‌رسيد که با توان مالي و فني بالا بتواند اجراي اين پروژه را تضمين کند. در نهايت اواخر وزارت محمود واعظي در وزارت ارتباطات با حمايت اين وزارتخانه ايرانياننت موفق شد با MTN به‌عنوان يک سرمايه‌گذار خارجي به توافق برسد و در ازاي واگذار کردن 49 درصد سهام خود به اين سرمايه‌گذار خارجي، اولين گام موثر براي ايجاد زيرساخت فيبر نوري در کشور برداشته شود.
نقش تعيين‌کننده وزير ارتباطات
وزير ارتباطات با وجود آنکه از روز انتصاب تا کنون با تعداد زيادي از اتحاديه‌ها و اصناف ديدار، برنامه و نشست داشته است، اما بر اساس خروجي رسانه‌ها و خبرگزاري‌ها تاکنون هيچ ديداري با سهامداران ايرانياننت نداشته است و حتي در ايام دهه فجر که افتتاح پروژه کرج ايرنيان‌نت برگزار شد خبري از حضور وزير ارتباطات نبود.
باتوجه به اختياراتي که وزير ارتباطات در اين پروژه دارد، در مقطع کنوني تعيين سرنوشت تحقق سرمايه‌گذاري خارجي در اپراتور چهارم در دستان وزير ارتباطات است.
اين موضوع را هم نبايد فراموش کرد که شرکت ايرانياننت تقريبا از ابتداي سال جاري در سکوت خبري بسر مي‌برد که همين امر به‌شکلي گوياي نوعي بلاتکليفي اين شرکت در خصوص پروژه فيبر نوري کشور است.
منيع: عصر ارتباط