نهمين قسمت از برنامه گفت‌وگو محور «??:?? دقيقه» با حضور سيدابوالحسن فيروزآبادي، دبير شوراي عالي فضاي مجازي و رئيس مرکز ملي فضاي مجازي کشور با بررسي موضوعات و مسائل موجود در فضاي مجازي و شبکه‌هاي اجتماعي در سايت باشگاه خبرنگاران جوان منتشر شد.
وايمکس نيوز- در ادامه گفتگويي صريح با دبير شوراي عالي فضاي مجازي را مي‌خوانيد.
چند شغله نيستم/ ويکي پديا مربوط به امپرياليزم جهاني است
*** آقاي دکتر شما ظاهراً جزو چند شغله‌ها محسوب مي‌شويد چون صفحه شما را که در اينترنت جستجو مي‌کردم نوشته بود دبير کنوني شوراي عالي فضاي مجازي، رئيس مرکز ملي فضاي مجازي، قائم مقام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي و همچنين عضو هيأت امناي صندق تأمين اجتماعي؛ آيا به اين همه شغل مي‌توانيد رسيدگي کنيد؟
فيروزآبادي: تا آنجايي که من مي‌دانم يک شغل بيشتر نيست و آن هم دبيري و رياست مرکز ملي فضاي مجازي است که يک شغل محسوب مي‌شود. در حقيقت مرکز ملي فضاي مجازي همان دبيرخانه شوراي عالي فضاي مجازي است. در رابطه با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي بنده مدت‌ها است هيچ مسئوليتي در آنجا ندارم.
*** در هيأت امناي صندوق چطور؟
فيروزآبادي: در هيأت امنا هم تقريباً امسال يک جلسه در شهريور ماه تشکيل شد و بيشتر بايد گفت شغل محسوب نمي‌شود بلکه در آنجا ريش‌سفيدهايي هستند که دور هم جمع مي‌شوند و من هم از آنجا انصراف دادم، ولي فعلا چون وزارتخانه وزير ندارد و جايگزيني معرفي نشده، ناچارم در جلسات شرکت کنم.
*** آيا رئيس مرکز ملي فضاي مجازي نمي‌خواهد اطلاعات شخصي خود را در فضاي مجازي تصحيح کند؟
فيروزآبادي: اين اطلاعات کجا بوده است؟
*** در ويکي پديا.
فيروزآبادي: ويکي پديا مربوط به مرکز نيست و تا آنجايي که ما مي‌دانيم مربوط به امپرياليزم جهاني است ولي تذکر شما به جاست و حتماً تصحيح خواهد شد.
در انتظار موج مهاجرت سنگين کاربران به پيام رسان داخلي هستيم
گزينه وزارت ارتباطات دولت يادهم بودم/شأن دبيرخانه را کمتر از وزارتخانه نمي‌دانم
*** شما گزينه وزارت ارتباطات در دولت يازدهم بوديد، با شما در اين مورد صحبتي شده بود؟
فيروزآبادي: بله آقاي روحاني شخصاً از بنده دعوت کردند که برنامه بنويسم و همچنين دستور دادند که انتخاب بنده به عنوان وزارت ارتباطات رسانهاي شود ولي ظرف 24 ساعت به دليل اينکه تعداد داوطلبان براي وزارتخانه‌ها بيشتر از تعداد وزارتخانه‌ها بود، قرار شد جناب آقاي واعظي وزير وزارتخانه شود.
*** چرا؟
فيروزآبادي: قاعدتاً کسي که انتخاب کرده بايد جواب اين سوال را بدهد.
*** شما تا به حال چيزي به گوشتان نخورده است؟
فيروزآبادي: خير؛ به هر حال آقاي واعظي سابقه کار در وزارت ارتباطات را داشتند و همچنين معاون شرکت مخابرات در ابتداي دوران انقلاب بودند و رشته تحصيلي مرتبطي نيز داشتند.
*** رشته تحصيلي شما هم مرتبط بوده است؟
فيروزآبادي: بله همين طور است و ايشان به هر حال در ستاد انتخاباتي آقاي روحاني فعال‌تر بودند، به ايشان نزديک‌تر بودند و اين حق انتخاب آقاي رئيس جمهور بوده که انتخاب کنند.
*** در دولت دوازدهم در رابطه با اين موضوع با شما صحبتي شد؟
فيروزآبادي: خير در دولت دوازدهم صحبتي نشد اما من شأن دبيرخانه را کمتر از وزارتخانه نمي‌دانم.
همه متفق بودند که انحصار تلگرام به ضرر کشور است/ رييس جمهور دستور داد تلگرام از انحصار خارچ شود
*** بعد از طرح موضوع فيلتر تلگرام اسم شما خيلي زياد در فضاي مجازي و فضاي رسانهاي کشور مطرح شد. خب بالاخره دبير شوراي عالي فضاي مجازي بوديد و شايد در گذشته کمتر مردم اين مرکز را مي‌شناختند ولي به واسطه بحث فيلترينگ تلگرام که خيلي داغ شد، اسم شما بر سر زبان‌ها افتاد. بـه عنوان سؤال برويم سراغ اين موضوع که چرا تصميم به فيلترينگ تلگرام گرفته شد؟
فيروزآبادي: از دو سال قبل بحث سنگين فيلتر شدن تلگرام ميان مسئولان، نخبگان، طبقات مختلف جامعه، روحانيت و به طور کلي اقشار مختلف مردم مطرح بود که در له و عليه تلگرام بحث مي‌شد و مجموعه فشارهايي نيز در درون حکومت مطرح بود. به هر حال در قوه قضاييه نظراتي داشتند و در دولت نيز نظرات ديگري وجود داشت، مجموعه اينها منجر به طرحي شد که در شوراي عالي فضاي مجازي به عنوان ساماندهي پيام‌رسان‌ها تهيه و قرار شد ما پيام‌رسان‌ها را در داخل کشور ثبت کرده و مجوز دهيم و کساني که ثبت مي‌کنند در حقيقت به صورت اتوماتيک مجوز به آنها داده شود و بر اساس يک سري از مشخصات و شاخص‌هايي که تعريف کرديم، مثل تعداد کاربران و غيره، به پيامرسانهاي داخلي مزايايي اعطا شود.
همينطور براي پيامرسانهاي خارجي چنين شرطي را قائل شديم که اگر پيامرسانهاي خارجي تعداد کاربرانشان از يک حدي بيشتر شود بايد نمايندگي در ايران داشته باشند که تعهد کند اطلاعات شهروندان ايران در چارچوب سرزمين ايران ذخيره‌سازي شود؛ در مقابل ما نيز به آن پيام‌‌سان خارجي مجوز خواهيم داد و اجازه مي‌دهيم از مزاياي اقتصادي يک پيام‌رسان که مثلاً درآمد از محل تبليغات است، در داخل کشور مجاز به استفاده از آن باشد. در چارچوب تصميمي که گرفته شد يک سري جلسات اجرايي برقرار شد که در آن جلسات نقشه راهي تدوين شد و در نهايت با انتخاب 6 پيام‌رسان مناسب از مجموع بيش از 13 پيام‌رسان فعال در کشور، قرار شد آنها را مورد توجه قرار دهيم و مزايايي براي آنها تأمين کنيم و کمک کنيم که بتوانند با پيامرسانهاي خارجي رقابت کنند.
*** در زمان فيلترينگ تلگرام تمام مسئولين نسبت به مضر بودن فضاي تلگرام اجماع نظر داشتند؟
فيروزآبادي: همه در شوراي عالي فضاي مجازي متفق بودند که انحصار تلگرام به ضرر کشور است.
***حتي آقاي رئيس جمهور؟
فيروزآبادي: بله حتي ايشان دستور دادند که اقداماتي به عمل آيد که کشور از انحصار تلگرام خارج شود. همانطور که مي‌دانيد تمام ظرفيت دولتي در پيامرسانهاي خارجي به خصوص تلگرام وجود داشت، مانند سازمانهاي دولتي که در تلگرام بودند. حدود 35هزار کانال و گروه تلگرام مي‌شدند و اين تعداد به نحوي مربوط به دولت و بهره‌بردار از بودجه‌هاي دولتي و حکومتي بودند و طبق يک بخشنامه دولتي بيرون آمدند. اگر خاطرتان باشد، رئيس‌جمهور به همراه رئيس محترم دفتر رياست جمهوري جناب آقاي واعظي و ساير مقامات مثل آقاي جهانگيري، معاون اول رئيس‌جمهور، از تلگرام بيرون آمدند. بنابراين اتفاق و اجماع نظر وجود داشت که تلگرام از انحصار کشور خارج شود.
در انتظار موج مهاجرت سنگين کاربران به پيام رسان داخلي هستيم
حضور دولتي‌ها در تلگرام تخلف محسوب مي‌شود
*** البته خيلي از قسمت‌هاي دولتي مثل خيلي از رسانه‌هاي منسوب به دولت از تلگرام بيرون نيامده‌اند.
فيروزآبادي: حالا ما در اين موضوع مقداري تشکيک داريم که مثلاً به چه صورت بوده است.
***چرا تشکيک داريد؟ اجازه بدهيد نام ببريم.
فيروزآبادي: بفرماييد.
*** براي مثال روزنامه ايران که بخش خصوصي نيست و زير نظر خود شماست.
فيروزآبادي: بله اگر اينگونه باشد آنها تمرد کرده‌اند.
***شما گفته بوديد که با اين موضوع برخورد مي‌کنيد اما کاري نکرديد.
فيروزآبادي: ما مقام برخوردکننده نيستيم و تنها مقام انعکاس دهنده هستيم.
***اکنون شما اين موضوع را انعکاس داديد.
فيروزآبادي: حتما همينطور است.
*** يعني مي‌دانستيد روزنامه ايران تمرد کرده است؟
فيروزآبادي: من به شخصه نمي‌دانستم ولي به هر حال ستاد داريم، کارگروه داريم که در رأس آن قوه قضاييه است.
***در حال حاضر که متوجه اين موضوع شديد آيا نامه‌اي، بخشنامهاي يا مثلا ابلاغي به قوه قضاييه يا هر دستگاهي که قرار است با اين موضوع برخورد کند از شما خواهيم ديد؟
فيروزآبادي: قوه قضاييه بايستي در اين مورد برخورد کند.
*** آيا شما با آنها نامه نگاري خواهيد کرد؟
فيروزآبادي: بله؛ البته موضوع بودن دولتي‌ها در تلگرام تخلف محسوب مي‌شود و در چارچوب همان سازمان بايد با آن برخورد شود و نيازي به برخورد قضايي نخواهد بود.
***بد نيست بخشنامهاي را دولت مي‌دهد اما زيرمجموعه دولت آن را اجرا نمي‌کنند؟
فيروزآبادي (با خنده): متأسفانه اين بدي در کشور ما وجود دارد نه فقط در اين حوزه بلکه در همه حوزه‌ها مي‌توان آن را ديد.
***جواب‌هاي خيلي ديپلماتيک کوتاهي مي‌دهيد.
فيروزآبادي: شما جواب‌هاي کوتاه را دوست داريد.
***جواب‌هاي کوتاه را قطعاً بينندگان برنامه ما هم دوست دارند، دوست داريم جوابي باشد که قانع‌شان کند و آنها هم از اين موضوع سر در بيارند.
فيروزآبادي: در رابطه با بحث وجود اين 35هزار کانال کار بسيار سنگيني صورت گرفت و تقسيم‌کاري در کشور شد و به گونه موفقيت آميزي اين اتفاق افتاد. من مطمئن هستم تعداد مواردي که شما مي‌فرماييد از وجود دولتي‌هايي که از تلگرام استفاده مي‌کنند از تعداد انگشتان دو دست تجاوز نمي‌کند.
پس از فيلترينگ، 30درصد کاربران از تلگرام خارج شدند
***با توجه به تمهيداتي که براي موضوع تلگرام انجام شد، به نظر شما تلگرام در حدي که مد نظر شما بود، از انحصار خارج شد؟
فيروزآبادي: هدف ايده‌آل ما در حقيقت خروج کامل از انحصار بود و خوشبختانه تا حدودي اين هدف محقق شده است.
***چقدر؟
فيروزآبادي: اين ميزان موفقيت را در يک بستر زمان بايد ببينيم. اگر موضوع بحث همين باشد و الآن بخواهيم حساب کنيم شايد 50 درصد در اين امر موفق شده باشيم ولي اگر تا آخر امسال باشد، اميدواريم شاهد يک موفقيت بالاي 90 درصد باشيم.
*** چه طور اين امکان وجود دارد، چون تقريباً بيشتر کاربران از تلگرام استفاده مي‌کنند؟
فيروزآبادي: همه نيستند؛ طبق گزارش‌هايي که داريم نزديک به 30 درصد از تلگرام خارج شده اند و ميزان بازديد هم چيزي حدود 25 درصد کاهش پيدا کرده است.
*** الآن شما هاتگرام و تلگرام طلايي را جزو تلگرام نمي‌دانيد؟
فيروزآبادي: با احتساب آن خدمتتان عرض مي‌کنم؛ کاربران تلگرام بدون هاتگرام و تلگرام طلايي چيزي حدود 7 الي 8 ميليون است و اگر شما با 43 ميليون مقايسه کنيد مشاهده مي‌کنيد که ما در اين امر بسيار موفق بوده‌ايم. من با فرض طلاگرام و هاتگرام که حدود 27 يا 28 ميليون يا 30 ميليون است، 30 ميليون با اين 7 الي 8 ميليون مشترک دارد. يعني جمعش 38 ميليون نمي‌شود و جمع آن 30 درصد کمتر از 43 ميليون مي‌شود.
در رابطه با فيلترينگ اجماع نظر وجود نداشت
***در مورد بحث فيلتر تلگرام اجماع نظر وجود داشت؟
فيروزآبادي: اگر بخواهم صريح باشم در رابطه با فيلترينگ اجماع نظري وجود نداشت.
*** چه کساني معمولاً مخالفت مي‌کردند؟
فيروزآبادي: افراد مختلفي از همه طيف‌ها وجود داشتند.
*** مي‌توانيد گذري نام ببريد؟
فيروزآبادي: شايد راضي نباشند حدس من اينگونه است که آنها راضي نيستند. البته کساني بودند که مخالف باشند، با توجيهات مختلفي مخالفت مي‌کردند، مثلاً گروهي مي‌گفتند آلترناتيو وجود ندارد يا آلترناتيو تأمين نشده است. اما همه آنها در اين موضوع که بايد از انحصار خارج شويم متفق القول بودند، بعضي‌ها در نحوه اعمال فيلترينگ و بعضي‌ها در زمان اعمال آن مشکل داشتند.
هاتگرام و تلگرام طلايي با مجوز قضايي کار مي‌کنند/ نظر آقاي خرم‌آبادي در خصوص دور زدن فيلترينگ تلگرام يک نظر شخصي است
*** برخي مي‌گويند فيلتر تلگرام آن طور که بايد موفقيت‌آميز نبوده و دليلش را هم عملکرد نهادهاي تصميم‌گير و اجرايي مي‌دانند و از فيلترشکن‌هايي حرف مي‌زنند که به صورت قانوني در اختيار مخاطبان قرار گرفته بود. براي مثال مي‌توان هاتگرام و تلگرام طلايي را نام برد که شما الآن در صحبت‌هايتان گفتيد. شما واقعاً استفاده از اين دو ابزار تلگرام فارسي را دور زدن فيلتر تلگرام و به عبارتي دور زدن دستور قضايي نمي‌دانيد؟
فيروزآبادي: در حقيقت اين تعبير را درست نمي‌دانم و تنها يک نفر است که اين موضوع را مطرح مي‌کند که هاتگرام و تلگرام طلايي فيلترشکن است و آن شخص آقاي خرم‌آبادي هستند. ايشان فني نيستند؛ در اصطلاح فني به اينجور نرم‌افزار، نرم افزارهاي کلاينت مي گويند و اگر بخواهيم به زباني بگوييم که همه مردم متوجه آن شوند، اين گونه است که در صنعت، 100درصد مونتاژ داريم و گاهي مونتاژ‌ها در حد کامپوننت مي‌شوند و بعضي وقت‌ها نيز از قطعات خارجي استفاده مي‌شود. ما سا‌ل‌ها در اين کشور پيکان توليد کرديم اما موتور آن از موتور پژو استفاده مي‌شد و آن را پيکان موتور پژويي مي‌ناميديم ولي پيکان را پژو نمي‌دانستيم. همينطور هاتگرام و تلگرام طلايي را تلگرام نمي‌دانيم ما اينها را پيام‌رسان‌هايي مي‌دانيم که از موتور تلگرام استفاده مي‌کنند.
در انتظار موج مهاجرت سنگين کاربران به پيام رسان داخلي هستيم
*** از بعد فني حق با شماست؛ اما به صورت دقيق در دستور قضايي مطلبي مطرح شد با اين عنوان که دسترسي به محتواي پيام‌رسان مذکور (تلگرام) امکان‌پذير نباشد اما هاتگرام و تلگرام طلايي رسماً اين امکان را فراهم مي‌کنند.
فيروزآبادي: تفسير اين متن با قوه قضاييه است و هاتگرام و تلگرام طلايي با مجوز قضايي کار مي‌کنند.
*** پس چرا آقاي خرم‌آبادي مدام اين موضوع را مطرح مي‌کنند؟
فيروزآبادي: آقاي خرم آبادي به عنوان يک شخص اين حرف را مي‌زنند، نه به عنوان يک مقام قضايي. ايشان به عنوان شخص، قضاوتي دارد که آن را در صفحه شخصي خود منعکس کرده است. همانطور که ممکن است بنده مجري حکمي باشم که از لحاظ شخصي به آن اعتقاد نداشته باشم ولي در سلسله مراتب به بنده دستوري داده مي‌شود که کاري را انجام دهم و من بايد آن را انجام دهم. تا جايي که من اطلاع دارم اينگونه است. فعاليت هاتگرام و تلگرام طلايي با هماهنگي مقام قضايي صورت گرفته و حتي فرصتي داده شده که تا 15 شهريور با هماهنگي و حتي مسئوليت مقام قضايي بوده و در جلساتي که حضور داشته‌ايم به بررسي موضوع پرداختيم و برآوردمان نيز اين بود که اين کار صورت بگيرد. مجدداً ما قبل از اينکه به تاريخ 15 شهريور برسيم جلسه‌اي با حضور مقام قضايي داشتيم که کار کارشناسي صورت بگيرد. دوستان اين دو نرم‌افزار آمدند و گزارش کار دادند و اين گزارش‌ها نشان داد که حرکت در جهت درستي انجام مي‌شود و در جهتي است که ديگر پيکان، موتورش پژو نباشد و موتور ساخت داخل باشد. ولي به دليل تغيير نرخ ارز و حتي بخشي از سخت‌افزاري که دوستان تهيه کرده بودند، به دليل توقيف ارز آن توسط صرافان و مشکلاتي که وجود داشت مثل تغييرات نرخ و تغييرات تحريمي و به هر حال توجيهاتي که در جلسه گفته شد، قرار شد با يک کار کارشناسي مهلت ديگري داده شود که قطعا اين مهلت قبل از پايان سال است.
*** يعني تا دي ماه؟
فيروزآبادي: اين موضوع قطعي نشده است طبق برآوردهايي که داشته‌ايم تا قبل از دي ماه انجام مي‌شود.
*** آيا اين مهلت دوباره تمديد مي‌شود؟
فيروزآبادي: بايد شرايط کشور را ديد که به چه صورت است. من اميدوار هستم که تمديد نشود.
در انتظار موج مهاجرت سنگين کاربران به پيام رسان داخلي هستيم
*** آيا با مسئولين قضايي صحبت کرديد يا با قاضي مربوطه؟
فيروزآبادي: کارگروهي در قوه قضاييه اين کار را انجام مي‌دهد.
*** الان فيلترينگ تلگرام را تا اينجا موفق مي‌دانيد؟
فيروزآبادي: بايد ديد موفقيت را چگونه تعبير مي‌کنيم؛ در سال گذشته مطلق پيام رسان کشور تلگرام بود و صحبت کردن در مورد تلگرام و فيلتر کردن آن يک تابو بود. اينکه يک پيام رسان داخلي بتواند بخشي از نيازهاي کشور را تأمين کند، يک کلاينتي وجود داشته باشد که بتواند 30 ميليون کاربر و صدهزار کسب‌وکار را سازماندهي کند و خدماتي را در حوزه پرداخت انجام دهد که باعث توسعه کسب‌وکار و ايجاد اشتغال در کشور شود، اينها شايد به سخره گرفته مي‌شد.
امروز ما بدهکاريم چرا که 100درصد تلگرام به پيام‌رسان داخلي منتقل نشد اما اين تحول، تحول بزرگي است و بايد قدر بدانيم. اينکه ما بگوييم اين کار شکست خورده، شايد کار درستي نباشد.
در رابطه با حمايت از هاتگرام و تلگرام‌طلايي اطلاعي ندارم/وزارت‌ارتباطات بيش‌از اينها هم مي‌توانست به پيامرسانهاي داخلي کمک‌کند
*** در گذشته هر فيلترشکني را نمي‌توانستيم دانلود کنيم يا اگر قابل دانلود کردن بود از اپ استورهاي مختلفي که در گوشي‌ها وجود دارد سخت انجام مي‌شد. در صورت دانلود هم با فيلترشکن هاي محدودي مي‌شد وارد تلگرام شويم ولي الان مي‌توان با هر فيلترشکني وارد شد. اوايل اينگونه بود ولي الان کم‌کم مي‌بينيم که اين اتفاق ديگر نمي‌افتد. نکته بعدي که بحث حمايت از پيام رسانهاي داخلي را مطرح مي‌کنيد اگر حمايت از پيامرسانهاي داخلي که بارها به آن تأکيد شده را پيگيري کنيم، مديران پيام رسانهاي داخلي همه گله‌مندند که مخاطب‌هايشان روز به روز کاهش پيدا مي‌کند. دليل آن چيست؟
فيروزآبادي: ما گزارش‌هايي درباره ميزان استفاده از تلگرام داريم که بر اساس سه شاخص است که به اختصار به آنها مي‌پردازيم؛ عضويت در کانال‌ها، ديدن تعداد خبرها و ديدن خبرهاي آپلود شده در فضاي تلگرام شاخص‌هاي ما هستند. اين سه منحني در مراکز متعدد کشور مثل دانشگاه تهران مدام رصد مي‌شود و طبق آمارهاي بدست آمده، شيب نزولي دارند و من تأييد مي‌کنم فيلترينگ شُل شده و کساني که متولي فيلتر در کشور هستند به دلايلي فيلترينگ را انجام مي‌دهند.
*** منظور شما وزارت ارتباطات است؟
فيروزآبادي: بله؛ وزارت ارتباطات و شرکت زيرساخت که اين کار را بر عهده دارند، به دلايلي که خودشان مي‌دانند و به ما هم گفتند، فيلترينگ را ضعيف کردند. اما با همه اين مباحث، با آن سه شاخصي که عرض کردم، در کاربري تلگرام آن شيب نزولي را شاهد هستيم. در رابطه با پيامرسانهاي داخلي ما در ابتدا با يک موج مهاجرت سنگين مواجه شديم و خودمان نيز همين برآورد را داشتيم و حتي نگران بوديم که يکباره 40 ميليون نفر به پيام رسان سروش ملحق شوند ولي علي‌رغم اينکه مخالفان بستن تلگرام مطرح مي‌کردند مردم به حرف شما توجه نخواهند کرد، از پيام رسان داخلي استفاده نخواهد شد يا حريم خصوصي در پيام رسان داخلي به خطر مي‌افتد يا اينکه مردم اعتماد به جمهوري اسلامي ندارند، ما در مرکز ملي اين تحليل را داشتيم که حتماً مردم مهاجرت سنگيني را به پيام رسانهاي داخلي خواهند داشت و اين اتفاق رخ داد و ما روزانه شاهد بوديم 2 ميليون نفر از پيام رسان تلگرام به پيام رسانهاي داخلي مهاجرت مي‌کنند. البته خودمان هم مي‌دانستيم که قابليت‌هاي پيامرسانهاي داخلي در حد تلگرام نيست و گاهي اين تشبيه را مي‌کرديم که اگر تلگرام بنز باشد، پيامرسانهاي داخلي پيکان هستند؛ در واقع پيامرسانهاي داخلي نياز پيام‌رساني مردم را برطرف مي‌کنند اما به قول معروف لاکچري و User friendly (کاربرپسند) نيستند؛ در واقع کاربران آنطور که در استفاده از تلگرام لذت مي‌بردند و به راحتي مي‌توانستند فايلي را کپي کنند يا از هر جاي عالم به جاي ديگري فايلي را ارسال کنند، در استفاده از پيامرسانهاي داخلي چنين حسي ندارند.
***آيا فکر نمي‌کنيد براي لاکچري بودن حمايت نياز است؟ حمايتي که از هاتگرام يا تلگرام طلايي کرديد از پيامرسانهاي داخلي نشد.
فيروزآبادي: من در رابطه با حمايت از هاتگرام و تلگرام طلايي اطلاعي ندارم. اگر در اين زمين حمايتي صورت گرفته، بگوييد تا من هم مطلع شوم. البته حرف‌هايي در اين زمينه گفته مي‌شود اما در عمل حمايتي صورت نگرفته است. موضوع قابل توجه اين است که مردم از تلگرام به پيامرسانهاي داخلي مهاجرت کردند و البته الآن کمي اين مهاجرت فروکش کرده اما به نظرم دوباره اين شيب به حالت قبل برمي‌گردد، به شرط اين که ان شاءالله پيامرسانهاي داخلي بتوانند قابليت‌هايي را که در تلگرام است به دست بياورند.
***چه کسي بايد به آنها کمک کند؟
فيروزآبادي: چون دولت بازيگر اصلي است قاعدتاً بايد به آنها کمک کند.
*** يعني کدام بخش از دولت؟
فيروزآبادي: بايد دقيقاً مشخص شود که کدام بخش بايد کمک کند چون در کشور بخش‌هاي مختلفي در اين زمينه وجود دارد؛ معاونت علمي فناوري رياست جمهوري و وزارت ارتباطات هستند که البته اين وزارت ارتباطات در حد مقدورات خود بايد کمک کند. البته من قبول دارم که بيش از اينها هم مي‌توانست کمک کند اما در حد مقدوراتي که ما در مرکز ملي فضاي مجازي مي‌توانستيم با آنها به توافق برسيم و لطمه به کار آنها نخورد ليستي از مزايا و امکانات را تهيه کرديم که در اختيار پيامرسانهاي داخلي قرار گرفت. در اين مورد گاهي هم از سوي مردم مورد اعتراض قرار گرفتيم که شما به چه حقي وام کم بهره 5 ميليارد توماني به آنها داده‌ايد اما حقيقت اين است که اين مبلغ يک کمک نمادين است به يک پيام رساني که قرار است جايگزين تلگرام شود اما همين مقدار کم هم مخالفيني در کشور داشت . آنها مي‌گفتند به چه دليلي چنين مبلغي به آنها داده مي‌شود به هر حال بايد تعادل در کشور رعايت شود که من فکر مي‌کنم که اين تعادل تا حدي رعايت شده است.
در انتظار موج مهاجرت سنگين کاربران به پيام رسان داخلي هستيم
چون وزارت ارتباطات معتقد است استفاده انبوه مردم از فيلترشکن‌ها به صلاح نيست، فيلترينگ را شُل کرده است
***دلايل ضعيف شدن فيلترينگ توسط شرکت زيرساخت چيست؟
فيروزآبادي: استفاده از فيلترشکن‌ها براي مردم ما مضر است چراکه باعث مي‌شود فضاي ناسالمي در فضاي مجازي کشور داشته باشيم. فيلترشکن‌ها با چه اهدافي ساخته مي‌شوند؟ آنها دو هدف بيشتر ندارند يا اينکه يک حکومتي قصد دارد به حکومت ديگر ضربه بزند و با سرمايه‌گذاري و اختصاص پهناي باند به فيلترشکن خودش که چيزي در حدود 200 گيگابيت بر ثانيه است و از نظر اقتصادي رقم بالايي محسوب مي‌شود؛ اين دسته از فيلترشکن‌ها معمولاً توسط وزارت خارجه آمريکا تأمين مي‌شود که همان چند فيلترشکن معروف است که مردم مي‌شناسند اما سري دوم فيلترشکن‌هايي هستند که پهناي باند کمتري دارند و شرکت‌هايي با اهداف خاصي از آنها پشتيباني مي‌کنند.
فيلترشکن‌ها به نوعي ويروس هستند چرا که کسي به خاطر خدا فيلترشکن در اختيار مردم نمي‌گذارد بلکه فيلترشکن را ايجاد مي‌کند تا يک بهره‌برداري اقتصادي از دستگاهي که از فيلترشکن استفاده مي‌کند انجام دهد. وقتي فيلترشکني روي گوشي نصب مي‌شود در واقع اين گوشي‌ها مورد استفاده فرد ثالثي قرار مي‌گيرند که اين فرد ثالث معلوم نيست با چه هدف اقتصادي، سياسي، امنيتي يا فرهنگي و اجتماعي اين فيلترشکن را در اختيار مردم گذاشته است. دوستان وزارت ارتباطات نظرشان اين است و به همين خاطر يک نوع تعادلي برقرار مي‌کنند و معتقدند که فيلترينگ تا حد فعلي شُل باشد البته ما اين را قبول نداريم که تا اين حد شُل باشد و در حال مذاکره با آنها در اين مورد هستيم تا يک تعادلي برقرار شود و آمار استفاده مردم از فيلترشکن‌ها کاهش پيدا کند.
*** گفته مي‌شود هاتگرام و تلگرام طلايي متعلق به دولت است؟
فيروزآبادي: «البينة علي المدعي»، هر کسي که چنين ادعايي کرده بايد مستندات آن را ارائه کند. من اطلاعي در اين زمينه ندارم.
*** گفته مي‌شود هاتگرام و تلگرام طلايي متعلق به معاونت علمي فناوري رياست جمهوري است و آنها از آن پشتيباني مي‌کنند؟
فيروزآبادي: معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري صرفاً از آن شرکت حمايت کرده است، زيرا آنها شرکت دانش بنيان بودند. در واقع راه‌اندازي اين شرکت با حمايت‌هاي معاونت علمي و فناوري بوده است همان طور که اين معاونت از صدها شرکت دانش بنيان ديگر حمايت مي‌کند و وام‌هاي با بهره پايين در اختيار آنها قرار مي‌دهد و در پارک فناوري دانشگاه تهران ساختماني در اختيار آنها قرار مي‌دهد و امثالهم. اين کمک‌ها صرفاً به يک شرکت دانش بنيان بوده و به خاطر هاتگرام و تلگرام طلايي نبوده است.
موتور هاتگرام و تلگرام طلايي، تا پايان سال يا ايراني مي‌شود يا به طور کامل مسدود خواهند شد
***آيا مسئولين واقعاً قصد دارند تلگرام‌هاي فارسي را به طور کامل مسدودسازي کنند؟
فيروزآبادي: حتماً همينطور است و شما مطمئن باشيد ما سال را به پايان نخواهيم رساند مگر اينکه هاتگرام و تلگرام طلايي موتورشان ايراني شود يا مسدود خواهند شد؛ بايد توجه داشته باشيم در دنيا اينگونه نيست که همه پيام‌رسان‌ها 40 ميليوني يا 100 ميليوني باشند بلکه هزاران پيام‌رسان وجود دارد ولي فقط 20 تاي آنها بالاي 100 ميليون کاربر دارند. در ايران هم قرار نيست فقط يک پيام‌رسان وجود داشته باشد. ما حتي محدود بودن استفاده مردم از يک پيام‌رسان ايراني را هم انحصار مي‌دانيم و تلاش خواهيم کرد در کنار يک پيام رسان 40 ميليوني، 5، 6 يا 10 پيام رسان 3 الي 10 ميليوني براي کاربرد‌هاي خاص داشته باشيم.
ما در مرکز ملي فضاي مجازي در تلاشيم. به عنوان مثال در حال مذاکره هستيم که خدمات سلامت الکترونيک روي پيام رسان گپ ارائه شود يا به عنوان مثال خدمات بانکي روي پيام رسان بله متمرکز شود. در واقع ما به دنبال اين هستيم که فضاي پيام رساني کشور توزيع شود زيرا انحصار به هيچ وجه به صلاح نيست چون در هر انحصاري حتي انحصارهاي داخلي خدايي نکرده ممکن است رقابت در کشور کور شود يا خطر single point of failure وجود دارد که در حوزه‌هاي امنيتي خطر بزرگي محسوب مي‌شود؛ يعني يک نقطه است که اگر دچار اشکال شود، کل کشور دچار مشکل مي‌شود. بنابراين ما به دنبال اين نيستيم که هاتگرام و تلگرام طلايي 40 ميليوني شوند و در صورت قطع شدن تلگرام اين 2 نرم افزار 40 ميليوني شوند و هيچ پيام‌رسان ديگري وجود نداشته باشد. بقيه پيام‌رسان‌ها هم بايد وجود داشته باشند و با هم رقابت کنند و بازار را از هاتگرام و تلگرام طلايي بربايند و در بين خود تقسيم کنند و تنوع پيام‌رسان و سرويس در پيام رسان‌ها وجود داشته باشد.
*** چند وقت پيش گفته بوديد اگر خدمات پايدار در حوزه پيام رسان‌ها ايجاد شود اين احتمال وجود دارد که تلگرام رفع فيلتر شود منظورتان از اين حرف چه بود؟
فيروزآبادي: من گفتم احتمال دارد و هر احتمالي در عالم وجود دارد. اگر به صورت علمي به اين مطلب نگاه شود مي‌بينيد که به صورت علمي پاسخ داده شده و سياسي پاسخ داده نشده است. خبرنگار از من پرسيد که اين احتمال وجود دارد و من هم گفتم بله احتمال آن وجود دارد اما برنامه مدوني در اين زمينه وجود ندارد.
***من اگر جاي آقاي روحاني بودم شما را جزو گزينه‌هاي وزارت خارجه هم قرار مي‌دادم چون خيلي خوب ديپلماتيک جواب مي‌دهيد.
فيروزآبادي: خبرنگار از من پرسيد که بعضي از سايت‌ها فيلتر هستند آيا باز مي‌شوند يا نمي‌شوند، عده‌اي گفته‌اند که قرار است باز شود. من در پاسخ به او گفتم رفع فيلتر از آن سايت‌ها يک امر قضايي است همانطور که فيلتر شدن آنها يک امر قضايي بود و اين طبق قوانين کشور است. بعد خبرنگار گفت که اگر امکانات پايدار ايجاد شود آيا احتمال باز شدن وجود دارد؟ گفتم بله احتمال وجود دارد. اگر ما بتوانيم با فيسبوک رقابت کنيم و کاربران خود را در يک فيسبوک و توئيتر ايراني جمع کنيم فعاليت فيسبوک و توئيتر اصلي چه خطري دارد؟ ما مي‌توانيم آنها را رفع فيلتر هم بکنيم. در واقع فيسبوک زماني خطر دارد که به طور انحصاري در کشور فعاليت کند و تمام زندگي مردم روي فيسبوک قرار بگيرد اما وقتي که ما يک فيسبوک ايراني داشته باشيم و يک خدمت قوي‌تر از فيسبوک اصلي ارائه کنيم خيلي بهتر است زيرا همانطور که مي‌دانيد وقتي فيسبوک و تلگرام در خارج از کشور مستقر هستند بسياري از خدماتي که امکان ارائه آنها در کنار خدمات پيام رساني وجود دارد به دليل اينکه در داخل کشور نيستند امکان ارائه آنها وجود ندارد چون حضور سرزميني ندارند و اختيار سرزميني نيز ندارند اما اگر در داخل کشور يک فيسبوک داشته باشيم مي‌توانيم به عنوان مثال نظام آموزشي کشور را بر روي آن قرار دهيم. اما الان نمي‌توانيم آن را بر روي فيسبوک آمريکايي قرار دهيم چون در سرزمين ما نيست. اما در فيسبوک ايراني با قابليت فيسبوک هيچ خطر و نگراني در اين زمينه وجود ندارد و من مطمئن هستم که در آن حالت حتي يک درصد ايراني‌ها هم به فيسبوک آمريکايي نخواهند رفت اما در هر صورت من آن موضوع را به عنوان يک احتمال مطرح کردم.
*** وقتي جنس اصلي را خودمان داريم چرا بايد آنها را رفع فيلتر کنيم؟
فيروزآبادي: روال عادي در دنيا اينگونه است که شما خودتان اتومبيل داريد و آن را توليد مي‌کنيد اما از ورود اتومبيل به کشور خود جلوگيري نمي‌کنيد و همچنين کالاهاي متعدد ديگري توليد مي‌کنيد و اجازه ورود کالاي خارجي را نيز مي‌دهيد چون باعث مي‌شود يک تعادل قيمتي و کيفيتي در کشور ايجاد شود.
*** اما در آن موارد براي ورود آنها يک تعرفه در نظر گرفته مي‌شود و در موضوعات فرهنگي نمي‌شود به عنوان يک کالاي صنعتي به آن نگاه کرد؟
فيروزآبادي: همانطور که عرض کردم ما مصوبه شوراي عالي را در اين زمينه داريم در آن مصوبه آمده است که پيام‌رسان خارجي که مي‌خواهد در کشور فعاليت کند بايد نماينده رسمي داشته باشد، مسئوليت‌پذيري داشته باشد و هر وقت لازم بود هويت کاربران را به ما اعلام کند و اطلاعات شهروندان ايراني را از سرزمين ما خارج نکند و ما چنين تعهداتي را قرار داده‌ايم.
اينستاگرام هم اگر همکاري نکند به سرنوشت تلگرام دچار مي‌شود/ اينستاگرام تا الآن همکاري‌اي با ما نداشته‌است
*** در حال حاضر تلگرام و اينستاگرام چنين پاسخگويي را به ما دارند؟
فيروزآبادي: نداشته‌اند و به همين دليل تلگرام فيلتر شد.
در انتظار موج مهاجرت سنگين کاربران به پيام رسان داخلي هستيم
*** اينستاگرام چطور؟
فيروزآبادي: اينستاگرام هم اگر همکاري نکند به سرنوشت تلگرام دچار مي‌شود، البته اينستاگرام قسمت مخفي شهروندي ندارد و همه چيز در آن ديده مي‌شود. در حالي که در تلگرام حوزه‌هاي مخفي شهروندي وجود داشت يعني پرايوت چت و گروه‌هاي کوچک وجود داشت که مخفي بودند اما در اينستاگرام همه چيز ديده مي‌شود و بيشتر جنبه بولتني دارد اما به هر حال فيلترينگ اينستاگرام هم قابل بررسي است و آن احتمالي که در خصوص تلگرام به آن خبرنگار گفتم در اينجا هم صدق مي‌کند.
*** يعني ممکن است اينستاگرام فيلتر شود؟
فيروزآبادي: ممکن است در صورت عدم همکاري اينستاگرام فيلتر شود.
***در جلسات شورا موضوع آن مطرح شده است؟
فيروزآبادي: همانطور که عرض کردم به عنوان يک تقاضا مطرح شده است. پا به پاي تلگرام،گروهي در کشور هستند که تقاضاي فيلترينگ اينستاگرام را دارند.
*** همکاري اين شبکه اجتماعي تا به حال چطور بوده است؟
فيروزآبادي: صحبت‌هايي صورت گرفته است اما تا به الان همکاري‌اي با ما نداشته‌اند.
*** اين شرايطي که فرموديد شبکه‌ها و پيامرسانهاي خارجي بايد رعايت کنند ما شاهد آن هستيم که در حال حاضر توييتر رعايت نمي‌کند؛ نه سروري در ايران دارد و نه نماينده اي. پس چرا برخي تقاضاي رفع فيلتر توييتر را دارند؟
فيروزآبادي: اين يک حق شهروندي است و افراد مي‌توانند تقاضاي رفع فيلتر آن را داشته باشند.
*** فقط تقاضاي شهروندان نيست ما شاهد هستيم برخي از مقامات عالي رتبه هم چنين تقاضايي دارند.
فيروزآبادي: وقتي جلوي يک شهروند را نمي‌توان گرفت شما انتظار داريد جلوي مسئول را بتوانيم بگيريم؟